Algemene beschrijving Hollandstellung

Knokke Heist - Westkapelle - Lapscheure - Moerkerke - Middelburg - Maldegem - Sint Laureins- Adegem - Eeklo - Lembeke - Oosteeklo - Ertvelde - Kluizen - Gent - Assenede - Sint Kruis Winkel - Mendonk - Zaffelare - Eksaarde - Moerbeke Waas - Sinaai - Kemzeke - Stekene - Sint Gillis Waas - Vrasene

Structuren WO II in directe omgeving Hollandstellung (Zweitestellung): Knokke Heist - Maldegem - Sint Laureins- Philippine (NL) - Sas Van Gent (NL) - Sluiskil (NL)

Wat voorafging aan de loop van de Hollandstelling is volledig te vinden op grondgebied Maldegem,

De Hollandstellung - Inventarisatie van deze bunkerlinie op grondgebied Sint Laureins.

De regio Sint Laureins bevindt zich letterlijk aan de noordkant van de Hollandstellung. Gezien Sint Laureins aan zijn zuidwestkant wordt begrensd door het Schipdonkkanaal en dit mag beschouwd worden als een uiterste grens van de hoofdlijn, is het vrij logisch dat hier niet de massa van de bunkers te vinden zal zijn. De eigenlijke hoofdstelling blijft zuidelijk van het Schipdonkkanaal en loopt dus op die manier verder richting Adegem.

Toch vond men er origineel een aantal voorpostbunkers en zelfs 1 mitrailleurbunker terug. Vanaf hier splitste zich namelijk meer noordelijk van de hoofdstelling, een vooruitgeschoven lijn af. Deze zou doorlopen, noordelijk van de hoofdstelling tot in Rieme tegen het kanaal Gent-Terneuzen. Deze vooruitgeschoven stelling diende om vijandelijke troepen in eerste instantie reeds te kunnen proberen opvangen zonder dat ze de eigenlijke hoofdstelling zouden bereiken. Ook verhinderde ze dat aanvallers voor een aanval al een degelijk beeld zouden krijgen van wat hun verderop te wachten stond.

Daarnaast zijn er in de buurt van het Leopoldkanaal ook nog wel wat structuren gebouwd die kunnen beschouwd worden als een verder uitwerken van de oude WO I bunkerlijn door de Duitse bezetter tijdens WO II. Deze werden gebouwd als bescherming van het achterland in de periode 1940 - 1944. Merkwaardig genoeg bleven deze structuren gericht op Nederland. Deze structuren zijn vrij gelijkend met wat men nog kan terugvinden in Maldegem in de directe nabijheid van het dubbelkanaal Schipdonk - Leopold ter hoogte van Strobrugge. De structuren zijn soms vrij gelijkend. Dit soort structuurtjes zijn trouwens terug te vinden tot over de Belgische grens in Nederland.

Vanaf Rapenbrug Noord kan men 100% zeker stellen dat alle structuren meer oostelijk opgetrokken en gebouwd geweest zijn door en in opdracht van de Duitse landmacht. Men vindt er in hoofdzaak dan ook alleen nog bunkers terug opgetrokken in de gekende bunker-betonstenen.

De eerste bunker op Sint Laureins vanaf de Celiebrug was merkwaardig genoeg een mitrailleurbunker. Daarna vind je zo goed als in lijn opgetrokken een opeenvolging van manschappenbunkers, in het algemeen de klassieke bunkers met een toegangssas, een centrale kamer en een dakopstelling.

Deze vooruitgeschoven lijn start te Sint Laureins ter hoogte van de Celiebrug over het Schipdonkkanaal om dan door te lopen tussen Kochuytstraat en Bredeweg. Daarna gaat ze over op Grote Boterhoek om via die weg over te gaan op grondgebied Eeklo.

Omdat de eigen telling uit het boek "De Hollandstellung" van Hans Sakkers zeker niet de volledige lijn onderzocht, is de telling die daar in terug te vinden is, ook zeer irrelevant om als referentie te gebruiken, wat dan ook niet is gebeurd. Wel zijn de vermelde locaties uit het boek mee opgenomen in de eigen zoektocht.

In de inventarisatie uit 1921 werden op Sint Laureins 9 bunkers van de Hollandstellung teruggevonden. Bij de herhaling van deze telling in 1935, werden er maar 7 van de 9 meer nog teruggevonden. Er waren in die tussentijd dus al 2 bunkers vermist. Waar deze 2 ooit stonden is nu ook nog altijd een raadsel, deze blijven voorlopig vermist. Van de overige 7 bestaat er heden nog 1. Een tweede bunker zit ingebouwd tussen de bijgebouwen van een hoeve en hiervan bestaan alleen nog de buitenmuren, restanten dus. De overige 5 exemplaren zijn qua locatie gekend en allen verdwenen..

Hieronder alvast de situatie van structuren door www.bunkergordel.be teruggevonden, Mocht u er meer info over kunnen geven over ontbrekende zaken, aarzel niet dit door te geven op info@bunkergordel.be. Weet dat aanvullende details over bunkers aangeduid met cirkeltjes omdat de 100% exacte locatie mij ontbreekt, zeker ook altijd welkom zijn.

Elk aangeduid bunkertje werd informatief van een eigen veronderstelde indeling voorzien omdat de oude reeds bestaande indelingen vrij onlogisch zijn en er blijkbaar types worden uitgevonden bij de vleet zonder dat ze soms nog van elkaar onderscheidbaar zijn. Er zullen later nog gedetailleerde bunkerfiches worden toegevoegd van de bunkertjes die tijdens de zoektocht ook in de mate van het mogelijke in detail gefotografeerd worden.

Alle onderstaande luchtfoto's zijn afkomstig van Google Earth.

De teruggevonden locaties werden om de deze telling iets visueler te maken van een aparte kleur voorzien. Deze kleuren werden toegepast op onderstaande foto's:

  • Nog bestaande Hollandstellung bunkers - Lichtblauw
  • Structuren die in dezelfde regio zijn opgetrokken maar geen deel uitmaken van de Hollandstellung - Geel. (Geel)
  • Gekende gesloopte structuren - Rood
  • Locaties van ooit geplande maar nooit gebouwde bunkers - Roze
  • Hollandstellung bunkers reeds vermeld op vorige foto's - Oranje.

Indien de locaties zo goed als correct gekend zijn, zullen de structuren aangeduid worden met een stip in bovengemelde kleur. Indien enkel ongeveer de locatie gekend is, zal dit gebeuren met een cirkeltje in de gemelde kleuren. Ook de grootte van de cirkel zal afhangen van de mate van onduidelijkheid van de te localiseren zone.

Om het intern wat overzichtelijk te maken werd een interne nummering toegepast die niets vandoen heeft met eerder gemaakte en bestaande tellingen van her en der uit het verleden. Het is gewoon een eigen vorm van telling per gemeente. Ga er dan vooral ook alvast niet meer achter zoeken.

De loop van de Hollandstellung in grote lijnen op een kaart van Sint Laureins

Sint Laureins - Zone tussen Schipdonkkanaal (Celie) en Boterhoek (reeds Eeklo).

1. SL L 02: Gesloopte Mitrailleurbunker - Noordkant Celiebrug.
2. SL L 03: Gedeeltelijk gesloopte manschappenbunker, enkel achterwand en 2 zijwanden bestaan nog - tussen bijgebouwen hoeve op Kochuytstraat nr 9.
3. SL L 04: Verdwenen manschappenbunker - Tussen Kochuytstraat en Bredeweg, tegen Kochuytstraat.
4. SL L 05: Verdwenen manschappenbunker - Tussen Kochuytstraat en Bredeweg, kortbij Bredeweg
5. SL L 01: Manschappenbunker - Noordelijk Bredeweg in veld achter hoeve.
6. SL L 06: Verdwenen manschappenbunker - achter bijgebouwen hoeve op Grote Boterhoek.
7. SL L 07: Verdwenen manschappenbunker - tegen onverharde wegel Ziedelingen, zeer kortbij Ee L 01.

Zuidkant Leopoldkanaal tussen Bentille en Watervliet en langs de Mariapolderdijk - De Duitse Zweitestellung, deel uitmakend van de Atlantic Wall.

Ter hoogte van het Leopoldkanaal tussen Bentille en Watervliet en ook nog iets noordelijker, langs de noordkant van de Mariapolderdijk, zitten in deze regio ook nog eens 6 structuurtjes verborgen. Het zijn 3 manschappenbunkertjes die sterk gelijkend zijn qua opbouw met de manschappenbunkers terug te vinden ter hoogte van Strobrugge (Maldegem). Ter hoogte van de Mariapolderdijk zijn voorlopig nog 3 echt kleine en vaak sterk geïmproviseerde structuurtjes terug te vinden. Bij deze bijgebouwde structuren werd Nederland wel niet als uiterste grens bekeken omdat zowel België als Nederland op dat moment bezet gebied waren. Er zijn namelijk ook beperkt nog hierbij horende structuren te vinden, kort over de Belgische grens tot in Sluiskil. Mogelijk zitten er nog maar in elk geval werden er op het moment tot daar reeds teruggevonden.

De structuren maakten deel uit van een Duitse WO II stelling. Deze diende om het achterland te beschermen, onder andere tegen vijandige vliegtuigen.

1. SL W2 01 - Manschappenbunker dichtstbij woning langs de zuidelijke dijk van het Leopoldkanaal tussen Bentille en Watervliet, westelijk van de Ketterijstraat
2. SL W2 02 - Manschappenbunker langs de westelijke kant van de Ketterijstraat langs de zuidelijke dijk van het Leopoldskanaal tussen Bentille en Watervliet
3. SL W2 03 - Manschappenbunker langs zuidkant van de dijk van het Leopoldkanaal, oostelijk van de Ketterijstraat
4. SL W2 04 - kleine mitrailleurpost noordkant Mariapolderdijk, vlak naast de weg, nabij de Ketterijstraat
5. SL W2 05 - kleine mitrailleurpost nabij hoeve langs de Mariapolderdijk
6. SL W2 06 - observatiepostje in directe nabijheid SL W2 05 bij dezelfde hoeve langs de Mariapolderdijk

Bovenstaande inventarisatie is allicht zo volledig als het kan zijn voor de Hollandstellung situatie 1935. Jammer dat voorlopig niet uitkomt waar de tussen 1921 en 1935 reeds verdwenen 2 structuren ooit stonden gezien deze ook in deze inventarris blijven ontbreken. Ook van de WOII structuren valt niet uit te sluiten dat er hier of daar nog iets weinig opvallend zou verborgen zitten in de regio.

Als uzelf nog aanvullingen of correcties weet ten opzichte van bovenstaande reeks structuren op grondgebied Sint Laureins, gelieve dit dan door te geven, zodat toch eindelijk eens een volledige inventarisatie van wat nog van deze linies bestaat zou gekomen kunnen worden. Gelieve in dat geval te mailen op info@bunkergordel.be. Alvast bedankt voor uw medewerking.

Het verdere verloop van de Vooruitgeschoven stelling is te zoeken op grondgebied Eeklo. De hoofdstelling liep zuidelijk van het Schipdonkkanaal verder op grondgebied Adegem.

Gebruikte externe bronnen:

  • Boek: "De Hollandstellung - Hans Sakkers, Johan den Hollander en Ruud Murk".
  • De inventaris van de Dienst Erfgoed van de Hollandstellung.
  • Het archief van Eeklo, meer specifiek, de collectie George Spittael met dank aan Mr Marc Verbiest.